Gorlice ratują pamięć. Sześć zabytkowych nagrobków odzyskuje dawny blask

Na Cmentarzu Parafialnym w Gorlicach od kilku miesięcy trwają intensywne prace konserwatorskie przy sześciu zabytkowych nagrobkach, które stanowią bezcenne świadectwo historii miasta i regionu. To przedsięwzięcie, prowadzone w ramach inicjatywy Komitetu ds. Ratowania Zabytków Cmentarza Parafialnego, jest efektem współpracy Parafii pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Gorlicach, reprezentowanej przez ks. Stanisława Ruszela, oraz Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Powiatu Gorlickiego. Nad całością czuwa dr Janusz Sarkowicz z Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, a prace wykonuje doświadczony kamieniarz i konserwator Szymon Modrzejewski, od lat znany z działalności na rzecz ochrony kamiennego dziedzictwa Karpat.

Renowacja jest możliwa dzięki wsparciu finansowemu Urzędu Miejskiego w Gorlicach, Starostwa Powiatowego oraz ofiarności mieszkańców, którzy co roku, 1 i 2 listopada, uczestniczą w kwestach na ratowanie zabytków gorlickiej nekropolii. To właśnie dzięki ich zaangażowaniu od lat udaje się systematycznie przywracać dawny blask nagrobkom, które są nie tylko dziełami sztuki kamieniarskiej, lecz także ważnymi pomnikami pamięci lokalnych społeczników, nauczycieli, ziemian i urzędników.

Tegoroczna edycja prac obejmuje sześć obiektów wpisanych do rejestru zabytków województwa małopolskiego. Wśród nich znajduje się nagrobek Karola Neumanna, właściciela folwarku w gorlickim Łęgu, przedstawiciela rodziny związanej z rozwojem gospodarczym miasta od połowy XIX wieku. Odnawiany jest również pomnik Emila Wolniewicza (zm. 1910) – adwokata, burmistrza Gorlic i społecznika, który w czasie swojej kadencji przyczynił się do modernizacji infrastruktury miejskiej i wsparcia lokalnego szkolnictwa.

Szczególne znaczenie ma także nagrobek Dymitra Czechowskiego (1857–1925), filologa klasycznego, długoletniego dyrektora gimnazjum w Gorlicach i radcy szkolnego, który przez dekady kształtował oświatę w regionie. Z kolei pomnik Adama Żurowskiego herbu Leliwa przypomina o rodzinie ziemiańskiej, której działalność miała duży wpływ na życie gospodarcze Biecza i Gorlic w XIX wieku.

Wśród odnawianych obiektów znalazł się również nagrobek Jana Władysława Majewicza (1872–1906) i jego syna Stanisława (1903–1905). Zdobiona złamaną kolumną kompozycja, symbolizująca przerwane życie, to przykład popularnego w Galicji wzornictwa z przełomu XIX i XX wieku. Szósty z odrestaurowywanych nagrobków należy do Józefa Bobera (1869–1921) – nauczyciela, inspektora szkolnego i działacza oświatowego, który zasłużył się dla rozwoju nowoczesnego systemu edukacji w regionie.

Prace konserwatorskie obejmują oczyszczenie i konsolidację kamienia, rekonstrukcję zniszczonych detali oraz wymianę skorodowanych elementów metalowych. To precyzyjne i czasochłonne działania, mające na celu nie tylko estetyczne odnowienie pomników, lecz przede wszystkim zabezpieczenie ich przed dalszym niszczeniem.

Na gorlickiej nekropolii znajduje się blisko 200 zabytkowych nagrobków. Dzięki determinacji parafii, Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, samorządów i społeczników do tej pory udało się odnowić już 30 z nich oraz dwie kaplice grobowe. Wciąż jednak około 150 czeka na konserwację, a ich stan z każdym rokiem wymaga coraz pilniejszej interwencji.

Akcja renowacji gorlickiego cmentarza to nie tylko troska o przeszłość, ale także żywa lekcja historii i wspólnoty. Każdy odnowiony nagrobek staje się pomnikiem pamięci – przypomnieniem o ludziach, którzy tworzyli to miasto, jego kulturę i tożsamość.