Labirynt Historii. W 80. rocznicę Powstania Warszawskiego. Zrozumieć przeszłość, by kształtować przyszłość

"Labirynt Historii" to nie tylko cykl wykładów i spotkań z historykami, ale przede wszystkim przestrzeń do dialogu. Program łączy różne formy edukacji – od sesji naukowych po wystawy i wydarzenia artystyczne, które mają na celu przybliżenie uczestnikom zarówno trudnych tematów, jak i piękna naszej narodowej kultury. W 2024 roku, z okazji 80. rocznicy Powstania Warszawskiego, organizatorzy chcą położyć szczególny nacisk na ukazanie dramatyzmu i heroizmu tamtych dni, jednocześnie zapraszając do dyskusji o konsekwencjach podejmowanych decyzji.

Ważnym elementem programu jest konfrontacja z "dziedzicami" stron konfliktów historycznych – osób, które w różny sposób doświadczyły skutków powstań, wojny i tragicznych wydarzeń, i które poprzez własne doświadczenie mogą podzielić się refleksjami na temat współczesnych konfliktów. Takie spotkania sprzyjają głębszemu zrozumieniu nie tylko przeszłości, ale także aktualnych wyzwań, przed którymi stoją współczesne społeczeństwa.

Wydarzenia z 1944 roku, które miały miejsce w stolicy Polski, stanowią doskonały punkt wyjścia do refleksji nad patriotyzmem, wolnością, a także dramatycznymi decyzjami, które prowadzą do ogromnych cierpień. Powstanie warszawskie, mimo że było heroiczną próbą wyzwolenia stolicy spod niemieckiej okupacji, zostało obarczone ogromnymi stratami ludzkimi i materialnymi. Szacuje się, że podczas walk, które trwały od 1 sierpnia do 2 października 1944 roku, zginęło od 200 do 250 tysięcy osób – w tym wielu cywilów. W szczególności, między 5 a 7 sierpnia doszło do jednej z najtragiczniejszych masakr, w której życie straciło od 40 do 60 tysięcy niewinnych osób.

Powstanie warszawskie budziło kontrowersje już w chwili wybuchu. Niektórzy historycy i politycy uznali jego rozpoczęcie za decyzję lekkomyślną, nieprzygotowaną, co doprowadziło do ogromnych ofiar i zniszczeń. Inni podkreślali natomiast niezłomność woli powstańców i ich dążenie do wolności, które, mimo tragicznych konsekwencji, na stałe zapisało się w historii jako symbol oporu i patriotyzmu. Oceniając powstanie, nie można zapominać o złożoności tej decyzji i o tym, jak mocno wpływa ona na współczesne rozumienie wojny, męczeństwa i narodowego heroizmu.

Program "Labirynt Historii" nie ogranicza się jedynie do przeszłości. Organizatorzy podkreślają, że przeszłość powinna być analizowana także w kontekście współczesnych wydarzeń. Jak zauważają uczestnicy programu, współczesne wojny, choć różnią się pod względem technologii i strategii, wciąż niosą ze sobą okrucieństwo i dramatyczne skutki dla ludności cywilnej. W dobie mediów społecznościowych i telewizji na żywo, codziennie możemy śledzić przebieg współczesnych konfliktów, które – podobnie jak Powstanie Warszawskie – pozostawiają po sobie rany i traumy.

Labirynt Historii, poprzez omawianie takich tematów, stara się nie tylko edukować, ale także pobudzać do refleksji nad tym, jak niepowtarzalne wydarzenia historyczne wpływają na przyszłość i jak historyczne lekcje mogą pomóc unikać powtórzenia tragicznych błędów.

Zrozumienie przeszłości nie tylko pozwala na głębsze zrozumienie współczesności, ale także kształtuje postawy, które mogą przyczynić się do lepszego jutra. Wartością edukacyjną programu "Labirynt Historii" jest to, że nie tylko przekazuje wiedzę, ale także stawia pytania i otwiera przestrzeń do dyskusji o przyszłości. Przeszłość Polski, pełna dramatów i tragedii, ale także chwalebnych chwil, stanowi fundament naszej tożsamości narodowej. Program ten daje uczestnikom narzędzia do analizy tych wydarzeń i wyciągania wniosków, które mogą służyć nie tylko jako wiedza historyczna, ale także jako życiowa mądrość i moralna odpowiedzialność w czasach, które stoją przed nami.

W 80. rocznicę Powstania Warszawskiego warto pamiętać, że bohaterowie tamtych dni, walcząc o wolność, nie tylko zmienili bieg historii, ale także pozostawili nam nieocenioną lekcję o odwadze, poświęceniu i sile narodu. Program "Labirynt Historii" pomaga nie tylko upamiętnić ich ofiarę, ale również zapewnia przestrzeń do zrozumienia, jakie decyzje i wartości mogą pomóc budować przyszłość Polski i Europy.

PROGRAM

18 LISTOPADA 2024 /PONIEDZIAŁEK/

godz. 10:00, online (YouTube Nominarosae)

wykład inauguracyjny: „«SIOSTRO! RATUJ!» …A JA JUŻ NIE MIAŁAM SIŁ” – HISTORIA POWSTAŃCZEJ SANITARIUSZKI, DANUTY GAŁKOWEJ „BLONDYNKI”

Michał Komuda, Muzeum Powstania Warszawskiego w Warszawie

19 LISTOPADA 2024 /WTOREK/

godz. 10:00-13:00, sala im. Romana Sichrawy

warsztaty z muzyką na żywo: TRAUMA WOJENNA I JEJ NASTĘPSTWA

prowadzący: Bogdan Kajzer

muzyka na żywo: Sławomir Cierpik i Iryna Hubiak

Na warsztaty liczba miejsc ograniczona.

Obowiązuje telefoniczna rezerwacja miejsc: 184482656 (pn.-pt. w godz. 8:00-16:00)

godz. 18:00, Galeria SOKÓŁ

wernisaż wystawy: GALERIA PAMIĘCI

Wystawa, na którą składają się instalacje artystyczne zainspirowane motywem pamięci o powstaniu warszawskim, powstańcach i ofiarach, także w odniesieniu do współczesnych konfliktów oraz losów ludzi podczas wojny. W jej ramach zobaczymy prace m.in. Marii Molendy, Igi Ordyniec, Alicji Przybyszowskiej oraz palestyńskiego artysty Marwana Nassara, a także uczniów Zespołu Szkół nr 3 im. B. Barbackiego w Nowym Sączu pod kierunkiem mgr Aleksandry Koział.

20 LISTOPADA 2024 /ŚRODA/

godz. 9:00-9:20, 9:30-9:50, Galeria SOKÓŁ

oprowadzanie po wystawie GALERIA PAMIĘCI – dla szkół, grup zorganizowanych

dr Maria Molenda, Fundacja Nomina Rosae

Na oprowadzanie liczba miejsc ograniczona.

Obowiązuje telefoniczna rezerwacja miejsc: 184482656 (pn.-pt. w godz. 8:00-16:00)

godz. 10:00, sala im. Romana Sichrawy

wykład: SYNOWIE I CÓRKI ZIEMI SĄDECKIEJ W POWSTANIU WARSZAWSKIM

dr Jakub Bulzak, I Liceum Ogólnokształcące z Oddziałami Dwujęzycznymi im. Jana Długosza w Nowym Sączu

godz. 11:15, sala im. Romana Sichrawy

wykład: PAMIĘĆ ODNAJDYWANA. MECHANIZMY ZBRODNI MASOWYCH I ICH SKUTKI

dr Alicja Bartuś, Oświęcimski Instytut Praw Człowieka  

Na wykłady liczba miejsc ograniczona.

Obowiązuje telefoniczna rezerwacja miejsc: 184482656 (pn.-pt. w godz. 8:00-16:00)

22 LISTOPADA 2024 /PIĄTEK/

godz. 9:00-13:00, sala im. Lucjana Lipińskiego

wspólna konferencja nauczycieli i młodzieży: FOTOPLASTYKON POWSTANIA

I Liceum Ogólnokształcące z Oddziałami Dwujęzycznymi im. Jana Długosza w Nowym Sączu

Ogólnokształcące Liceum Akademickie Jezuitów w Nowym Sączu

godz. 9:00

otwarcie konferencji

wykład inauguracyjny: POWSTANIE WARSZAWSKIE – MEANDRY PAMIĘCI

Michał Wójcik, Warszawa

godz. 9:50     

- Szara codzienność – 63 dni Wawy | Martyna Bubula, klasa 3h, I LO

- Słaba płeć? – Kobiety w powstaniu warszawskim | mgr Aneta Grabowska, I LO

- Echo dzieciństwa: głos najmłodszych w powstaniu warszawskim | Julia Pacholarz, klasa 4h, I LO

PRZERWA

godz. 11:10         

- Uzbrojenie powstańców warszawskich | Marek Gądek, Wojciech Lachor, klasa 3c, I LO

- Jak powstanie zmieniło oblicze Warszawy? Próba rekonstrukcji przedwojennej zabudowy stolicy | Emilia Majerczak, Oliwia Nowogórska, klasa 4h, I LO

- Poezja zmysłów. Intymność i trauma | Marlena Pietrzak, klasa 4c, I LO

- Warszawski labirynt | Michał Ćwikiel i Dawid Kosiński, klasa 3b, OLAJ

PRZERWA

godz. 12:15  

- Miłość 44 | Natalia Szczepaniak, klasa 3h, I LO

- Masakra w klasztorze. Zbrodnia w jezuickim Domu Pisarzy przy ul. Rakowieckiej | dr Jakub Bulzak, I LO

- „Historio, historio / Czarna dyskoteko…” – polscy muzycy współcześni powstańcom warszawskim – in memoriam | mgr Małgorzata Szewczuk, mgr Bernadeta Odrzywolska, I LO

godz. 13:00         

zakończenie konferencji

Na wykład i poszczególne bloki konferencji liczba miejsc ograniczona.

Obowiązuje telefoniczna rezerwacja miejsc: 184482656 (pn.-pt. w godz. 8:00-16:00)

24 LISTOPADA 2024 /NIEDZIELA/

godz. 17:00, sala im. Lipińskiego Lipińskiego

spektakl: BARYKADA. RZECZ O POWSTANIU WARSZAWSKIM

Teatru Towarzystwa Dramatycznego Małopolskiego Centrum Kultury SOKÓŁ w Nowym Sączu

na podstawie scenariusza Witolda Pelki

adaptacja i reżyseria: Janusz Michalik

występują: Ewelina Łomnicka, Barbara Malaga, Dominika Rola, Iwona Znamirowska, Mikołaj Barnowski, Sławomir Bodziony, Filip Drożdż, Zbigniew Dziedzic, Zbigniew Kukla i Adam Ślepiak

Twórcy spektaklu w sposób zarówno realistyczny, ale też poetycko-metaforyczny, z wykorzystaniem środków multimedialnych, nawiązują do rzeczywistości okupacyjnej ostatnich dni powstania, osią kompozycyjną czyniąc jedną z setek budowanych wówczas przez ludność cywilną ulicznych barykad. Próbują jednocześnie znaleźć odpowiedź na podstawowe pytanie o cenę wolności. Czy ten powstańczy zryw, udział w nim zwykłych mieszkańców, choćby poprzez budowę barykad, miał sens? Czy nie zapłacili oni za to zbyt wysokiej ceny?

Wstęp na podstawie bezpłatnych wejściówek dostępnych w kasie MCK SOKÓŁ, ul. Długosza 3.